EKT vs FED (μέρος 1ο)

του Νικόλαου Γιουβανάκη

Κεντρική Τράπεζα κι Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα(ΕΚΤ): Για να ξεκινήσουμε να εξηγούμε τι είναι η ΕΚΤ και ποιος ο ρόλος της ας κάνουμε πρώτα μία αναφορά στην έννοια της κεντρικής τράπεζας. Σε γενικές γραμμές μία κεντρική τράπεζα αναλαμβάνει το ρόλο του συντονισμού-

καθοδήγησης των άλλων τραπεζών, γνωστών κι ως εμπορικών τραπεζών,  κοινώς επηρεάζει ανάλογα με τους στόχους, που έχει θέσει τα επιτόκια των τραπεζών, μέσω της διαμόρφωσης του επιτοκίου με το οποίο τις δανείζει. Έτσι για παράδειγμα, εάν η κεντρική τράπεζα αυξήσει τα επιτόκια, με τα οποία δανείζει τις εμπορικές τράπεζες(για μικρά χρονικά διαστήματα βέβαια, αλλά το επιτόκιο αυτό είναι σαν ν’ αφορούσε ετήσιο δανεισμό, είναι δηλαδή ετησιοποιημένο) έστω από 1,5% σε 2%, τότε είναι αναμενόμενο, ότι οι τράπεζες με τη σειρά τους θα περάσουν την αύξηση αυτή του επιτοκίου στη πραγματική οικονομία, δηλαδή στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά.

 Αυτό γίνεται είτε άμεσα σε περίπτωση, που το δάνειο της επιχείρησης η του νοικοκυριού είναι κυμαινόμενο, δηλαδή συνδεδεμένο με το επιτόκιο euribor(που είναι πρακτικά το επιτόκιο, που δανείζονται οι τράπεζες μεταξύ τους κι είναι  συνήθως συνάρτηση του βασικού επιτοκίου της κεντρικής τράπεζας), είτε στα νέα δάνεια, που θα χορηγούν οι τράπεζες από την αύξηση των επιτοκίων και μετά, που σαφώς και θα είναι αυξημένα.

Η κεντρική τράπεζα επίσης, είναι η μόνη με αρμοδιότητα να δημιουργεί χρήμα και να το διαθέτει, αυξάνοντας τη ρευστότητα η αλλιώς τη προσφορά χρήματος είτε να «μαζεύει» χρήμα, μειώνοντας τη ρευστότητα η αλλιώς τη προσφορά χρήματος. Κάθε πράξη βέβαια αυξομείωσης επιτοκίων και διάθεσης η δέσμευσης χρήματος έχει επίδραση στις πληθωριστικές αλλά κι αναπτυξιακές τάσεις της οικονομίας, καθώς επίσης και στην απασχόληση.

 Σε γενικές γραμμές για να δώσουμε ένα μπούσουλα, όταν μία κεντρική τράπεζα μειώνει τα επιτόκια κι αυξάνει τη προσφορά χρήματος(κοινώς η ποσότητα χρήματος, που κυκλοφορεί στην οικονομία), ο πληθωρισμός έχει τη τάση ν’ αυξάνεται, η οικονομική δραστηριότητα(το ΑΕΠ) επίσης ν’ αυξάνεται και η ανεργία να μειώνεται, ενώ  όταν αυξάνει τα επιτόκια και μειώνει τη προσφορά χρήματος, ο πληθωρισμός τείνει να μειώνεται, το ΑΕΠ(η ο ρυθμός αύξησής του σε σχέση με πριν γίνει η αύξηση) να μειώνεται και η ανεργία ν’ αυξάνεται. Όλα αυτά βεβαίως όλων των άλλων παραγόντων τηρουμένων σταθερών(το γνωστό ceteris paribus), δηλαδή εάν για παράδειγμα μια χώρα μείωνε την προσφορά χρήματος, αλλά εντελώς απροσδόκητα ανακάλυπτε για παράδειγμα ενεργειακά κοιτάσματα, που θα μπορούσαν να τη καταστήσουν πάμπλουτη και γίνονταν μεγάλες επενδύσεις για την εξόρυξη των κοιτασμάτων, θα είχαμε το αντίθετο με τη θεωρία της μείωσης προσφοράς χρήματος-αύξηση των επιτοκίων από την κεντρική της τράπεζα, που θα ήταν η ακολουθούμενη νομισματική πολιτική της, αλλά ταυτόχρονα  την αύξηση του ΑΕΠ και της απασχόλησης.

Επομένως κατανοούμε, ότι υπάρχει μία πληθώρα στόχων αντιφατικών κιόλας μεταξύ τους, ανάμεσα στους οποίους μία κεντρική τράπεζα καλείται να ισορροπήσει   και να ικανοποιήσει αναλόγως των αποφάσεών της σε μεγαλύτερο η μικρότερο βαθμό. Ως παράδειγμα , αντιπαραθέτουμε 2 κεντρικές τράπεζες , την ΕΚΤ έχει ως κύριο σκοπό τη σταθερότητα των τιμών, κοινώς τη διατήρηση του πληθωρισμού σε χαμηλά επίπεδα, αρκετές φορές με «θυσίες» στους στόχους της οικονομικής δραστηριότητας και της απασχόλησης, προκειμένου να επιτευχθεί ο χαμηλός πληθωρισμός(πέριξ των επιπέδων του 2-3% είναι ο στόχος της), χωρίς αυτό να σημαίνει, ότι στοχεύει πάντα σε χαμηλό πληθωρισμό με πολύ δυσανάλογες θυσίες σε ανεργία κι ύφεση(μείωση της οικονομικής δραστηριότητας).

Η συνέχεια εδώ...